İletişim bozuklukları, Konuşma bozuklukları (artikülasyon, akıcılık, ses) ve Dil(lisan) bozuklukları olmak üzere iki ana başlığı içeren şemsiye bir terimdir.
İletişim, Dil ve Konuşma Bozuklukları
İletişim, dil ve konuşma bozukluklarının sınıflandırılmasında farklı yaklaşımlar mevcuttur.
Amerikan Konuşma-Dil-İşitme Derneği (ASHA) Sınıflandırması’na göre;
I. İLETİŞİM BOZUKLUĞU
Kavramları ya da sözel, sözel olmayan ve grafik sembol sistemlerini alma, gönderme, işlemleme ve anlama yetisinde / becerisinde ortaya çıkan bir aksaklıktır. İletişim bozukluğu, işitme, dil ve/ veya konuşma süreçlerinde gözlenebilir. İletişim bozukluğu şiddet bakımından hafif düzeyden çok ağır düzeye yayılan bir durumdur. Gelişimsel olabileceği gibi, yaşamın ilerleyen evrelerinde de ortaya çıkabilir. Bireylerde bir ya da birden çok tipte iletişim bozukluğu bulunabilir. İletişim bozukluğu, birincil bir yetersizlik olarak ortaya çıkabileceği gibi diğer yetersizliklerin sonucu olarak ikincil bir durum olarak da ortaya çıkabilir.
A. KONUŞMA BOZUKLUĞU,
konuşma seslerinin(sesbirimlerinin) artikülasyonunda (sesletiminde) akıcılığında ve/veya konuşma sesinde (tonunda) bir aksaklık olmasıdır.
ARTİKÜLASYON (SESLETİM) BOZUKLUĞU
Konuşma seslerinin beklenenden farklı olarak sesletimidir; bir ses yerine başka ses kullanma, ses düşürme, ekleme ya da bozulmalar gözlenebilir ve bu nedenle konuşmanın anlaşılırlığı olumsuz yönde etkilenebilir.
2. AKICILIK BOZUKLUĞU
Beklenenden farklı hız, ritm gözlenmesi ve ses, hece, sözcük ya da sözcük öbeği tekrarları biçiminde konuşma akışının kesintiye uğramasıdır. Bunlara aşırı gerginlik, çabalama davranışları ve ikincil davranışlar eşlik edebilir.
3.SES BOZUKLUĞU
Ses üretiminde bireyin yaşına ve cinsiyetine uygun olmayan anormallikler ve/veya ses kalitesinin yokluğu; perde (ton), şiddet, rezonans, ve/veya süre gibi özelliklerde ortaya çıkan anormalliklerdir.
B. DİL (LİSAN) BOZUKLUĞU, konuşma, yazı ve/veya diğer sembol sistemlerinin algılaması ve/veya kullanılması boyutlarında gözlenen bozukluklardır. Bu bozukluk, (1) dilin/lisanın biçimi (sesbilgisi(fonoloji), biçim bilgisi (morfoloji), dizin bilgisi (sentaks), (2) dilin içeriği anlam bilgisi (semantik), ve/veya (3) dilin iletişiminde işlevi (edimbilgisi / kullanımbilgisi (pragmatik) )alanlarının birisini ya da birkaçını kapsayabilir.
1. DİLİN BİÇİMİ
a. SESBİLGİSİ (fonoloji), bir dilin konuşma seslerinin dizisel ve dizimsel ilişkilerini belirleyen kuralları içerir.
b. BİÇİMBİLGİSİ (morfoloji), sözcük yapısını ve sözcük biçimlerinin oluşturulmasını yöneten sistem.
c. SÖZDİZİMİ/DİZİNBİLGİSİ (sentaks), cümleler oluşturmak için sözcüklerin sırasını ve kombinasyonlarını yöneten sistem ve bir cümlenin öğeleri arasındaki ilişki.
2. DİLİN İÇERİĞİ
a. ANLAMBİLGİSİ (semantik), sözcüklerin ve cümlelerin anlamlarını yöneten sistem.
3. DİLİN İŞLEVİ
a. EDİMBİLGİSİ/KULLANIMBİLGİSİ (pragmatik), yukarıda anılan dil bileşenlerinin işlevsel olarak ve toplumsal uzlaşmaya uygun bir biçimde kaynaştırılmasını, ilişkilendirilmesini yöneten sistem.
I. İLETİŞİM ÇEŞİTLİLİKLERİ
A. İLETİŞİM FARKLILIĞI/ AĞIZ (DİYALEKT)
Bir grup birey tarafından kullanılan ve bölgesel, sosyal, ya da kültürel/etnik etmenlere bağlı olarak belirlenmiş bir sembol sisteminin çeşididir. Bölgesel, sosyal, ya da kültürel/etnik etmenlere bağlı olarak belirlenmiş bir sembol sistemindeki çeşitlilikler, konuşma ya da dil bozukluğu olarak değerlendirilmemelidir.
B. DESTEKLEYİCİ/ ALTERNATİF İLETİŞİM
Dili(lisanı) ifade etmede ya da algılamada ağır derecede etkilenmiş bireylerin özürlerine ve yetersizlik durumlarına göre onların iletişim gereksinimlerini karşılamaya yönelik geçici ya da kalıcı çözümler üretme amacına yönelik destekleyici ve alternatif sistemlerdir. Destekleyici/alternatif iletişim sistemlerine jestlere dayalı, konuşmaya dayalı ve/veya yazılı alanlarda yetersizlikleri olan bireyler gereksinim duyabilirler.
Bu Sayfa 10635 kez ziyaret edilmiştir.
Tarih : 18 Ağustos 2020